Melatonina i leczenie zaburzeń snu - podsumowanie

[Tomek]

Melatonina może okazać się pomocna w przypadku problemów ze snem spowodowanych lub natężonych zaburzeniami rytmu okołodobowego.

UWAGA, WAŻNE! Nie należy stosować melatoniny przy korzystaniu z leków przeciwzakrzepowych!

Czynniki pogłębiające zaburzenia snu, przy których pomocna może być melatonina:
- zmiany neurodegeneracyjne w obrębie SCN (patrz wyjaśnienia niżej), pogarszające przesyłanie informacji dotyczących oświetlenia,
- zmniejszenie/funkcjonalne osłabienie unerwienia szyszynki (wytwarzającej melatoninę) przez zazwojowe włókna współczulne,
- niedostateczne oświetlenie pomieszczeń, w których w ciągu dnia przebywają osoby w podeszłym wieku,
- nadmiar światła wieczorem i w nocy
- zwapnienie szyszynki,
- różnego rodzaju zaburzenia widzenia,
- niski poziom serotoniny - prekursora melatoniny.

Bardzo ważne jest aby od powyższych przypadków odróżnić bezsenność spowodowaną lekami oraz delirium, często występującym u osób z demencją. Oczywiście zawsze należy pamiętać, że każde zaburzenie może mieć kilka przyczyn równolegle.

Ważna uwaga - wielu lekarzy nie ma pojęcia o tym o czym tutaj czytacie ale jeśli te informacje Wam pomogą, to podzielcie się z lekarzami tą wiedzą.

Ulotka

http://www.lekam.pl/files/files/Melatonina-Ulotka.pdf

W przypadku naszych bliskich istotne jest abyśmy najpierw zapoznali się ze skutkami ubocznymi leków i interakcjami.

Kiedy nie stosować leku Melatonina:
- jeśli u pacjenta stwierdzono uczulenie na melatoninę lub którykolwiek z pozostałych składników leku Melatonina,
- po spożyciu alkoholu,
- w okresie ciąży lub laktacji.

Kiedy zachować szczególną ostrożność stosując lek Melatonina:
Przed rozpoczęciem stosowania leku Melatonina należy skontaktować się z lekarzem, jeśli pacjent ma:
zaburzenia czynności wątroby, depresję, zaburzenia funkcji układu odpornościowego, zaburzenia hormonalne, padaczkę lub zaburzenia czynności nerek.

Stosowanie leku Melatonina z innymi lekami:
Fluwoksamina oraz leki ulegające przemianom w wątrobie takie jak: citalopram, omeprazol, lanzoprazol zwiększają stężenie we krwi podawanej równocześnie melatoniny.
Inne leki, które mogą wpływać na działanie melatoniny: 5- lub 8- metoksypsoralen (stosowany w leczeniu łuszczycy), cymetydyna (w leczeniu choroby wrzodowej), estrogeny (środki antykoncepcyjne i hormonalna terapia zastępcza), tiorydazyna (stosowana w leczeniu problemów psychiatrycznych),
imipramina (stosowana w leczeniu depresji),leków nasennych i uspokajających np. benzodiazepin.
Należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich przyjmowanych ostatnio lekach, również tych, które wydawane są bez recepty.

Stosowanie leku Melatonina z jedzeniem i piciem
Podczas stosowania leku Melatonina nie należy spożywać alkoholu.

Możliwe działania niepożądane

Melatonina jest lekiem ogólnie dobrze tolerowanym. Sporadycznie może wywoływać senność, koszmary nocne, spadek temperatury ciała lub bóle brzucha.

http://www.doz.pl/czytelnia/a37-Melaton ... eniach_snu

Jak każdy lek, melatonina może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią.
Najczęściej występują:
Zaburzenia układu nerwowego: astenia (zmęczenie), bóle głowy, splątanie (dezorientacja), sedacja (uspokojenie), obniżenie temperatury ciała;
Rzadziej:
Zwiększenie liczby napadów padaczkowych u dzieci z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego i padaczką
Zaburzenia serca: tachykardia;
Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: świąd, wysypka, pokrzywka, wyprysk.
Zaburzenia endokrynologiczne: ginekomastia.

Dawkowanie

Dorośli:
W zaburzeniach rytmu dobowego snu i czuwania związanych: 1 mg do 5 mg na dobę, na godzinę przed snem.
W zaburzeniach rytmu dobowego snu i czuwania u osób niewidomych należy przyjmować od 0,5 mg do 5 mg raz na dobę około godziny 21:00-22:00.
Dawkowanie to dotyczy też długotrwałego przyjmowania leku.
Działanie leku obserwuje się stopniowo, nierzadko po upływie 2 tygodni od przyjmowania leku.

Jak zawsze, najlepiej stosować najmniejszą skuteczną dawkę.

Informacje dodatkowe

Badania przeprowadzone w różnych ośrodkach wykazały, że amplituda rytmu melatoniny osób w podeszłym wieku, w szczególności powyżej 70 roku życia, stopniowo zmniejsza się wraz z wiekiem. Zmniejszenie produkcji melatoniny w nocy i towarzyszący mu wzrost syntezy w dzień obserwuje się u pacjentów cierpiących na chorobę Alzheimera; zaburzenia te pogłębiają się wraz z rozwojem zmian neuropatologicznych ocenianych w skali Braaka. Przypuszcza się, że zaburzenia rytmiki dobowej u pacjentów geriatrycznych (przede wszystkim zaburzenia rytmu sen-czuwanie), w tym z chorobą Alzheimera, mogą częściowo wynikać z osłabienia sygnału melatoninowego. Za główne przyczyny postępującego wraz z wiekiem spadku produkcji melatoniny uważa się zmiany neurodegeneracyjne w obrębie SCN, zmniejszenie/funkcjonalne osłabienie unerwienia szyszynki przez zazwojowe włókna współczulne oraz niedostateczne oświetlenie wewnątrz pomieszczeń, w których w ciągu dnia przebywają osoby w podeszłym wieku – dotyczy to w szczególności domów spokojnej starości.

Więcej:

Jolanta B. Zawilska
MELATONINA – HORMON O DZIAŁANIU PRO NASENNYM*
Zakład Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Kierownik: prof. dr hab. n. med. E. Czarnecka

http://www.ptfarm.pl/pub/File/acta_pol_ ... 24-228.pdf

Melatonina — biosynteza i fizjologia

Kartezjusz określał szyszynkę jako „siedzibę duszy”, ale dopiero pod koniec lat 50. XX wieku zidentyfikowano uwalniany przez nią hormon — melatoninę. Melatonina (N-acetylo-5-metoksytryptamina) jest syntetyzowana w szyszynce przez pinealocyty. Hormon powstaje z aminokwasowego prekursora L-tryptofanu w wyniku 4-etapowego procesu. Produktem pośrednim syntezy melatoniny jest serotonina.

L-tryptofan -> 5-HTP (5-hydroksytryptofan) -> serotonina -> melatonina

Stężenie melatoniny, niezależnie od aktywności dobowej, jest zawsze największe w nocy lub w fazie ciemnej sztucznego cyklu oświetleniowego. U człowieka stężenie melatoniny we krwi zwykle zaczyna wzrastać późnym wieczorem, osiąga największą wartość między godziną 24.00 a 3.00 w nocy, po czym łagodnie zmniejsza się, uzyskując przed świtem niskie wartości podobne do obserwowanych w ciągu dnia. Światło jest najważniejszym bodźcem regulującym biosyntezę melatoniny. Informacja o warunkach oświetlenia dociera do szyszynki wieloma drogami.

Stężenie melatoniny zmienia się wraz z wiekiem. Największe stężenia hormonu obserwuje się w okresie dzieciństwa. Potem wytwarzanie melatoniny zmniejsza się łagodnie do 40–50 roku życia, a następnie znacząco szybciej. Uważa się, iż spadek ten wynika ze zmian morfologicznych szyszynki, spadku liczby receptorów adrenergicznych w błonach pinealocytów oraz zmniejszenia liczby komórek w SCN (jądro nadskrzyżowaniowe podwzgórza - suprachiasmatic nucleus - Odbierane przez siatkówkę bodźce świetlne są przekazywane wzdłuż nerwów wzrokowych właśnie do SCN) i desynchronizacji pracy tych struktur jako zegara biologicznego. Potencjalny udział spadku ilości wytwarzanej melatoniny w rozwoju wielu procesów chorobowych towarzyszących starości pozostaje nieznany.

Melatonina wykazuje wielokierunkowe działanie biologiczne. Zalicza się ją do podstawowych czynników kontrolujących dobowe rytmy biologiczne, w tym przede wszystkim rytm snu i czuwania. U ludzi występowanie zaburzeń w przebiegu dobowego rytmu biosyntezy melatoniny może być jedną z głównych przyczyn tak zwanych chronobiologicznych zaburzeń snu, takich jak zespół opóźnionej i przyspieszonej fazy snu, zaburzenia snu u osób niewidomych czy w przebiegu pracy zmianowej. W badaniach doświadczalnych wykazano pobudzający wpływ melatoniny na układ immunologiczny.

Zaobserwowano, że rytm aktywności niektórych składników układu immunologicznego — limfocytów i komórek NK (natural killer), tzw. naturalnych zabójców — jest zbliżony do rytmu wydzielania melatoniny, a melatonina może modulować procesy zapalne. Warto również wspomnieć, że w badaniach doświadczalnych melatonina hamowała wzrost różnych linii komórek nowotworowych. Coraz większa liczba doniesień dotyczy związku melatoniny z regulacją układu krążenia oraz jej wpływem na rozwój chorób układu sercowo-naczyniowego.

Więcej:

Czy melatonina bierze udział w regulacji dobowego rytmu ciśnienia tętniczego krwi?
Agnieszka Kaźmierczak, Jacek Lewandowski, Mariusz Łapiński
Nadciśnienie Tętnicze 2006, tom 10, nr 1, strony 69–77.
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego
i Chorób Naczyń, Akademia Medyczna w Warszawie

http://www.nt.viamedica.pl/abstrakt.pht ... ks_art=477
http://www.nt.viamedica.pl/zamow_art_pd ... ks_art=477

Inną właściwością melatoniny jest jej silne działanie antyoksydacyjne - jest wymiataczem wolnych rodników, dwukrotnie silniejszym niż witamina E. Wolne rodniki są to wysoce aktywne cząstki powstające w komórkach w czasie różnych procesów metabolicznych. Uszkadzają one błony komórkowe, białko wewnątrzkomórkowe i kod genetyczny. Uważa się obecnie, że wolne rodniki mogą przyczyniać się do szybszego starzenia organizmu oraz rozwoju wielu chorób, np. cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, zaćmy, nowotworów, choroby Parkinsona i Alzheimera.

http://www.doz.pl/czytelnia/a37-Melaton ... eniach_snu

O wiele więcej materiałów znajdziecie w publikacjach w języku angielskim, np.:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK37436/

[Tomek]

Jeszcze wyjaśnienie dlaczego w części przypadków melatonina nie pomaga w przywróceniu prawidłowego cyklu dobowego:

"Circadian Rhythm Disturbances in Patients with Alzheimer's Disease: A Review"
Dawit A. Weldemichael* and George T. Grossberg
Department of Neurology & Psychiatry, Saint Louis University School of Medicine, St. Louis, MO 63104, USA

"Alterations in the SCN and melatonin secretion are assumed to be the main reason for CRD in AD. Further, there is loss of expression of AVP and MT1 receptors in the SCN. These in turn result in a reduced production of melatonin and disappearance of normal melatonin rhythm. The functional disruption of the SCN is even observed in the early stages of AD. The changes in the MT1 receptor explain why large studies have failed to show improvement in sleep-wake cycle after melatonin administration in AD patients."

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2939436/

Także w tym opracowaniu widzimy zwrócenie uwagi na SCN. Jednak w powyższym artykule możemy dodatkowo przeczytać, że melatonina działa poprzez przyłączenie się do receptorów MT1 i MT2. Niestety w przypadku chorych na chorobę Alzheimera może dojść do zmian w receptorach MT1. W takim przypadku problem nie tylko występuje z wytwarzaniem melatoniny ale także z reakcją na jej pojawienie się.

Przy okazji warto przypomnieć, że na sen ma wpływ także np. poziom serotoniny (z którą może być problem z syntezą). Żebym rytm snu był prawidłowy muszą zachodzić poprawnie wszystkie reakcje zachodzące od przetworzenia tryptofanu do powstania melatoniny oraz muszą istnieć prawidłowo działające receptory.

[rafal]

Rytmika okołodobowa i zegar biologiczny
Jolanta B. Zawilska, Jerzy Z. Nowak

W artykule przedstawiono podstawową charakterystykę rytmów okołodobowych, współczesną koncepcję budowy
i funkcjonowania kompleksu zegara biologicznego oraz rolę światła i melatoniny, hormonu szyszynkowego, w regulacji
pracy zegara biologicznego, ze szczególnym uwzględnieniem potencjału terapeutycznego tych dwóch czynników.

http://www.sen.viamedica.pl/darmowy_pdf ... eks_art=44

[wnuczka]

Przeczytałam o melatoninie, mieliśmy problemy z niespaniem babci. Najbardziej ucierpieli moi rodzice, co później bardzo się na nich odbiło (teraz oboje bardzo się rozchorowali i oprócz babci "mam na głowie" 3 potrzebujące pomocy osoby). Moja mama bardzo się obawiała podawania melatoniny, bo to kolejny lek. Lekarz rodzinny i neurolog nie wiedzieli o możliwości zastosowania, ale powiedzieli że melatonina nie powoduje skutków ubocznych (tzn. nie wpływa źle na funkcje innych narządów, a wtedy mieliśmy trochę problemów z nerkami) - nie wiem czy to prawda. Ale moje argumenty wysypiania się w nocy wygrały.

Pomogło! Babcia zaczęła przesypiać większą część nocy! Wstaje czasami, ale nie jest to już tak uciążliwe jak wędrówki po całym domu, budzenie, itd.

Do tego zostawiamy zapalone światło na przedpokoju (mała energooszczędna żarówka). Dzięki temu mamy "mniejsze szkody" typu powyciągane rzeczy z szaf, nie trafianie do toalety albo z powrotem do własnego łóżka.

[Tomek]

Nawet nie wiesz ile mi radochy sprawiają takie informacje. Jesteś już kolejną osobą, której udało się skorzystać z tej wiedzy (na starym forum inni też pisali, że w niektórych przypadkach melatonina pomogła). Melatonina nie ma praktycznie skutków ubocznych, ponieważ jest to naturalnie występująca w organizmie substancja. W przypadku wieczornego pobudzenia podana wcześniej ma właściwości sedacyjne (czyli uspokajające).

Do wyszukania tego oczywiście skłoniła mnie sytuacja w domu. Nieprzespane noce to jeden z najgorszych aspektów tej choroby i opieki. Ja przyznam się szczerze, że u nas dodatkowo na sen zastosowałem jeszcze 5-htp (5-hydroksytryptofan). Jest to prekursor serotoniny i dlatego trzeba być ostrożnym w stosowaniu tego aminokwasu. Nie można go stosować z niektórymi lekami.

Co ciekawe ta wiedza na zachodzie była już wcześniej wykorzystywana, tylko że w Polsce nikt o tym nie słyszał.

[wnuczka]

I ja się cieszę!
W tamtym czasie najwięcej babcią zajmowała się moja mama i ona chodzi do lekarzy. Ja tylko przekazałam Twoją wiedzę i to co opisałeś. Mama jest nerwowa i zawsze pełna obaw, ja ją namawiałam, że jeśli lekarz nie będzie widział przeciwwskazań to warto spróbować dla jej i taty dobra, babcia była w tym czasie niezniszczalna - spała 3-4 godz. w nocy, cały dzień w ruchu po domu i podwórku, a my padaliśmy z niewyspania. Neurolog był mocno zdziwiony! Ale przypisał. I jeszcze mocniej się zdziwił jak mama powiedziała że pomogło!

[thelon]

W naszym przypadku melatonina wieczorem (3mg) znacznie poprawiła sytuację w nocy.
O ile nie ma innych problemów, które akurat budzą Babcię (głośny samochód, chęć pójścia do toalety, głód, pragnienie, ból) - to noc jest w większości przespana. Wcześniej było z tym różnie. Oprócz melatoniny podstawowym lekiem wieczorem jest ketrel,

[Wiosna]

U nas lekarz stwierdziła, że jest to zbyt łagodny "lek" ale po przeczytaniu tego wątku kupię i spróbujemy. Mam wrażenie, że warto spróbować.. Można bez konsultacji z lekarzem? Czy jest jakiś sprawdzony produkt w aptekach czy nie ma znaczenia?

[rafal]

Melatonina łagodna może jest, ale u zdrowych, a o stosowaniu u osób z demencją lekarze w większości nie mają pojęcia. Melatonina jest bez recepty, poinformuj lekarza, że podajesz, ale z tego co piszesz wynika, że już z nią/nim rozmawiałaś?

Link do strony producenta melatoniny która jest dostępna w aptekach http://www.lekam.pl/pl/doc/dla-pacjento ... melatonina innej chyba nie ma, jest jeszcze połączenie 3mg z wit. B6 http://www.doz.pl/apteka/p35924-Melaton ... etki_30szt

[Wiosna]

Pytałam tylko, powiedziała, że to zbyt słabe.. Dziękuję za linki. CHciałabym spróbować